دروغگویی و دروغ با اینکه از نظر اخلاقی همیشه مورد نکوهش بوده‌اند اما تشخیص آن‌ها و شیوه برخورد با فرد دروغگو اصلا راحت نیست. شاید حتی بتوان گفت دروغ گفتن و تشخیص فرد دروغگو هر دو نیاز به استعداد داشته باشند. در ادامه قصد داریم شما را با روش‌های تشخیص و شیوه‌های برخورد با دروغگویان آشنا کنیم.
وقتی در جامعه اتفاقی با یک آدم دروغگو مواجه شوید به راحتی از او می‌گذرید یا او را ندیده می‌گیرید، اما بحران اصلی برای زمانی است که از دوستان نزدیک یا اعضای خانواده‌تان دروغ شنیده باشید. در این موقع چه باید کرد؟
چرا دروغ؟
غیر ممکن نیست که شخص دروغگو بی‌آنكه به دنبال كسب منفعتی باشد، از دروغش لذت ببرد. اما اکثر افراد برای دروغ‌هایشان دلایل قانع‌كننده‌ای در مقابل وجدان خویش دارند، تا به کمک آن‌ها بتوانند از عذاب وجدان در امان بمانند.
خیلی وقت‌ها انگیزه‌های دروغگو نه تنها بد نیست بلکه حتی ارزشمند نیز هست. ترس از دست دادن فرد یا چیزی یا میل به دست آوردن آن‌ها از مهم‌ترین انگیزه‌های دروغ‌های كوچک و بزرگ بوده‌اند.
شاید یکی از دلایلی که افراد در زندگی مشترک، پنهان کاری و دروغ را به صداقت ترجیح می‌دهند، حسادت ناسالم طرف مقابل باشد. شما می‌توانید در مقاله زیر از مجله امرسان، اطلاعات بیشتری در این مورد دریافت کنید.
برخی از روانشناسان می گویند بیشتر دروغ‌های ما به منظور محافظت از روابط اجتماعی‌مان است. پس به طبع آن، ما بیشترین دروغ‌های زندگیمان را به نزدیکان خود می‌گوییم. هرچند که این دروغ‌ها اغلب کوچک و بی ضرر هستند ممكن است شما در برابر برخی پرسش‌ها، برای جلوگیری از سوتفاهم‌های احتمالی یا رنجش طرف مقابل، واكنشی كاملا صادقانه نشان ندهید.
پس هیچ گاه، مخصوصا زمان‌هایی که عصبی هستید، فراموش نکنید که جز افرادی كه اعتقادات مذهبی قوی دارند، هیچ كس نمی‌تواند ادعا كند در طول زندگی دروغ نگفته است. یعنی این ادعا به نوعی از شما یک دروغگو بزرگ می‌سازد. اما گاهی افرادی پیدا می‌شوند كه در این زمینه افراط می‌كنند و واکنش درست به این گروه نیازمند یک دنش اولیه در این مورد است.
تشخیص دروغگو
دروغ سنجی کار راحتی نیست، اما تجربه یک عمر زندگی می‌تواند به شما کمک کند. برای تشخیص فرد دروغگو نیاز به احساسات درونیمان داریم. توجه کردن به رفتار‌های او و این احساسات درونی به ما قدرت تشخیص فرد دروغگو را می دهد. در ادامه به نشانه‌های کلامی و رفتاری که در اغلب افراد دروغگو قابل مشاهده هستند، اشاره خواهیم کرد.
البته که همه این‌‌ها می تواند نشان استرس هم باشد و در اصل فرد، دروغگو نباشد. پس تنها با تکیه بر یک یا چندتا از این نشانه‌ها به کسی اتهامی وارد نکنید. قضاوت زود در هر حالتی پشیمانی به بار می‌آورد.
حرافی و ارائه جزئیات:
حرف زدن فرد دروغگو، حاوی اطلاعات مهمی است. او به نسبت همیشه سریع‌تر حرف می زند. در میان کلام خود، برای قانع کردن شنونده به ارائه جزییاتی بیشتر از نیاز می‌پردازد. او دائما و بصورت افراطی از جملاتی مثل”راست می‌گویم” یا ” من الآن با شما کاملا صادق هستم” و … استفاده می‌کند.
حرکات چهره:
اگر به حرکات جزئی چهره توجه کافی نشود، تشخیص آن‌ها سخت خواهد بود، چرا که آن‌ها در لحظه ای ظاهر و در لحظه بعد ناپدید می‌شوند. وقتی شخصی دروغ می‌گوید، صورت او حالات خاص و ناشی از استرسی به خود می‌گیرد. مثلا ممکن است ابروی خود را بالا ببرد، با لبهایش حرکات تکراری بکند و …
تضاد در گفتار:
هر فرد بالغ و سالمی می‌تواند یک ماجرای واقعی را بار‌ها و بار‌ها بدون هیچ تغییری بیان کند. اما وقتی دروغ می‌گوییم چون ماجرا واقعا آنطور که ما تعریف کرده‌ایم نیست، ممکن است پس از چند بار از عبارات متضاد استفاده کنیم، یا برای کاهش اتهامات بخشی از حقیقت را فاش کنیم که پیش از این، داشتیم آن را کتمان می‌کردیم.
تن صدا:
به تغییرات صدای فرد توجه کنید. صدا می‌تواند حاوی نشانه‌ها و اطلاعات خوبیی برای تشخیص دروغگویی یا صداقت او باشد. تغییرات او نسبت به همیشه، قابل توجه است. فرد دروغگو ممکن است مکالمه را کندتر یا تندتر از همیشه شروع کند، ممکن است تن صدایش تیز باشد یا زمان صحبت کردن صدایش بلرزد. لکنت داشتن یا نامفهوم صحبت کردن نیز می‌تواند به شما اطلاعاتی درمورد احتمال دروغگویی او بدهد.
واکنش به سوالات:
واکنش‌های فرد یا فاصله زمانی که طول می‌کشد تا او به سوالات شما پاسخ دهد، به شما در تشخیص حقیقت درمورد درغگو بدن یا نبودن طرف مقابل کمک می‌کند. برای مثال اگر در جواب همه سوال‌ها فورا پاسخ آماده‌ای دارند، ممکن است دروغ بگویند. زیرا احتمال اینکه جواب‌ها تمرین شده باشند، بالا می‌رود. یا اگر پاسخ را با همان کلمات سوال به شما برمی گردانند یا در جواب سوال شما، سوال دیگری مطرح می کنند، باید مراقب باشید.
تنفس:
نوع تنفس می‌تواند دروغگویان را لو دهد. استرس ناشی از دروغگویی و بازخواست بعد از آن ممکن است در ریتم تنفس تغییر ایجاد کند، مخصوصا اگر فرد احساس گناه یا عذاب وجدان داشته باشد. علاوه بر این قورت دادن آب دهان یا صاف کردن گلو نیز برای آن‌ها سخت است. چرا که استرس ناشی از لو رفتن دروغشان باعث خشک شدن دهان شده است. ممکن است ببینید که دائم لب‌هایشان را با آب دهان مرطوب می‌کنند.
با دروغگو چه کنیم؟
وقتی با یک آدم دروغگو برخورد می‌کنید که شاید سالی یک بار هم او را نبینید، می‌توانید به راحتی از او بگذرید یا اصلا او را ندیده بگیرید، اما اگر یکی از دوستان نزدیک یا اعضای خانواده‌تان دروغگو باشد، باید چه برخوردی با او بکنید؟
افراد به دلایل متفاوتی دست به دروغگویی می‌زنند. احتمالا شما هم در زندگی خود با دروغگویانی مواجهه داشته اید یا حتی خودتان گاهی دروغ گفته‌اید. پس دانستن نوع برخورد با فردی که به شما دروغ می‌گوید، از ملزومات زندگی در جامعه به شمار می‌رود. پیش از این شما را با ویژگی‌های یک فرد دروغگو آشنا کردیم و در ادامه به شما می‌گوییم که چگونه باید با دروغگویان برخورد کنید.
دلیل دروغ را کشف کنید
از آن جا که دروغ و دروغگو بودن جایی در ذات آدمی ندارد، پس حتما دروغگو، دلیلی برای انجام این کار دارد. بهتر است قبل از هر بازخورد تندی نسبت به رفتار و گفتار او، به دلیل این عمل فکر کنید. وقتی تازه متوجه دروغ و پنهان کاری طرف مقابل شده باشید، خونسرد بودن سخت است اما توجه کنید که یک مشکل جدی در میان است که نیاز به تفکر و به کار گیری مهارت حل مسئله دارد.
در آن لحظات ابتدایی فهمیدن علت دروغگویی خیلی مهم‌تر است. اگر متوجه علت دروغ شوید، می‌توانید میزان جدی و خطرناک بودن آن رفتار را تخمین بزنید. گاهی اوقات این ترس و عادت به دروغگویی است که افراد را به سمت دروغ می‌برد و واقعا گفتن حقیقت بی ضرر است. گاهی هم برعکس، ممکن است حقیقت مشکلات جدی و بزرگی ایجاد کند و فرد برای اجتناب از وقوع آن‌ها، خود را تبدیل به فردی دروغگو می‌کند.
بعضی از افراد می‌خواهند با دروغ از اختلاف و درگیری جلوگیری کنند، یا اینکه احساس ناامنی آن‌ها را به منجلاب دروغگویی می‌کشد و یا می‌خواهند تصویر بهتری از خودشان به دیگران ارائه دهند. قصد ندارم از این افراد دفاع کنم چرا که بالاخره آن‌ها حقیقت را از شما پنهان می‌کنند. اما در واقعیت چنین شرایطی واقعا چندان هم دردسرساز نیست، اما اگر پای اعتیاد، خیانت، خشونت و مسائل مالی در میان باشد یا دروغ آسیب جدی و شدیدی به زندگی شما وارد کند، برخورد متفاوت و قاطعانه‌ای لازم است.
محاکمه به پا نکنید
مانند تمام افراد خطاکار، افراد دروغگو هم از پدیرفتن اشتباه خود سر باز می‌زنند. برخورد خشن و تند با این چنین فردی لزوما نتیجه خوبی به دنبال ندارد. اگر تمام شواهد علیه او باشد و او نیز این را بداند، ممکن است باز هم دست از دروغ گفتن برندارد.
حتی ممکن است اتفاقات بدتری نیز بیفتد. اگر فرد دروغگو را محاکمه کنید، احساس می‌کند در تله‌ی شما افتاده است. دروغگو خطاب کردن و سوال پیچ کردن او به احتمال زیاد او را به دنبال راه فراری از این اتهامات می‌اندازد. ممکن است که شیوه‌ی دروغگویی‌اش را تغییر دهد تا بتواند از این محاکمه جان سالم به در ببرد و از این به بعد دیگر دستش رو نشود. پس بهتر است از اختلاف و درگیری اجتناب کنید تا دروغ‌های بزرگ‌تری نشنوید.
صمیمیت، کلید حل مشکل
شما نمی‌توانید اعضای خانواده یا دوستان نزدیک خود را در این شرایط سخت دور بیاندازید و تنها بگذارید. همانطور که آن‌ها هیچ وقj این کار را با شما نکرده‌اند. اگر یکی از اعضای خانواده شما یا دوستی نزدیک دروغگو از آب درآمد، شما باید با مدیریت شرایط به فکر کمک به او باشید.
شما نمی‌توانید رابطه‌ی خود را با او قطع کنید، بلکه وظیفه دارید موقعیت را مدیریت کنید و تغییر دهید. شما باید با رفتار صادقانه، صمیمانه و مهربان خود احساسات مثبت او را تقویت کنید و پشتیبانی همه جانبه‌تان را به او یادآور شوید. شاید از این رفتارها در گذر زمان، به او بفهماند که لازم نیست دروغ بگوید. اما تنها زمانی به این دستورالعمل بپردازید که واقعا قصد دارید به او کمک کنید چرا که حتی یک دروغگو هم هرگز دوست ندارد دروغ بشنود!
فاصله، آخرین راهکار
توجه داشته باشید که کمی فاصله گرفتن از کسی که به شما دروغ می‌گوید معنی بدی ندارد. معنی این فاصله محدود این است که شما برای پیدا کردن خودتان و به دست گرفتن کنترل شرایط نیاز به کمی فضا و زمان دارید پس از ایجاد کمی فاصله نترسید.
اما در نهایت اگر دیدید دروغ‌هایی که می‌شنوید، آثار مخرب و غیرقابل جبرانی بر زندگی و روح شما دارد، شاید فاصله گرفتن و جدایی، یکی از گزینه‌های روی میز به حساب بیاید. داشتن دوست یا همسری که مدام دروغ می‌گوید می‌تواند خطرناک و آزار دهنده باشد.
اگر زندگی مشترک پایدار یکی از دغدغه‌های شماست، شاید راهکار‌هایی که ما در مقاله زیر جمع‌آوری کرده‌ایم، برای شما مفید باشد:
