اعتماد به نفس در کودکان از مهم‌ترین مسائلی است که باید به آن توجه داشته باشیم. اعتماد به نفس در کودکان زمینه‌ساز اعتماد به نفس در سال‌های آینده هر فردی است.
اعتماد به نفس در کودکان همانند اعتماد به نفس در بزرگسالان نشأت گرفته از احساسات خوبی است که فرد از مجموعه اعمال و رفتار خود دارد. اعتماد به نفس در کودکان نیز باعث می‌شود که کودک نسبت به خود احساس خوبی داشته باشد و برای انجام هر کاری خود را آماده ببیند. بنابراین این وظیفه هر پدر و مادری است که با انجام مجموعه ای از اقدامات موجب ایجاد و افزایش اعتماد به نفس در کودکان خود شوند و با این کار، سلامت روانی و موفقیت او را زمینه ساز شوند.
ما در این مقاله جذاب و خواندنی قصد داریم تا در مورد اعتماد به نفس کودکان و شیوه‌های افزایش اعتماد به نفس در کودکان بپردازیم؛ پس با ادامه این مقاله همراه باشید.
اعتماد به نفس در کودکان از کی شروع می‌شود؟
شاید جالب باشد بدانید که اعتماد به نفس در کودکان از اولین احساساتی است که شکل می‌گیرد! درست از زمانی که کودک یاد می‌گیرد که به اطراف خود توجه کند، از این توانایی خود شاد می‌شود و از اعتماد به نفس سرشار خواهد شد. یا مثلاً وقتی برای اولین بار شروع به راه رفتن می‌کند، از اینکه پس از بارها شکست و زمین خوردن، توانسته که راه برود، سرشار از اعتماد به نفس می‌شود. در همين دوران است که كودک يک خودپنداری براساس ارتباط با ديگر افراد خلق می‌کند. به همين دليل است كه نقش والدين در كمک به كودک برای افزایش اعتماد به نفس در کودکان بسیار مهم است.
وجود یک نوزاد جدید در خانواده، حتی برای دوست داشتنی‌ترین و آماده‌ترین کودک هم ممکن است فشار روانی و استرس به همراه بیاورد. در مقاله زیر نکاتی ارائه می‌شود که استفاده از آنها گذر از مرحله تک فرزندی به مرحله چند فرزندی را برای کودک هموار و خوشایند می‌سازد.
مشکلات ناشی از به دنیا آمدن نوزاد جدید برای فرزند بزرگتر
راهکارهای افزایش اعتماد به نفس در کودکان
همانطور که گفته شد، کودکان با شکست خوردن، دوباره تلاش کردن و پیروز شدن، اعتماد به نفس خود را بالا و پایین می‌کنند. هرچه کودکان بزرگ می‌شوند، چالش‌های پیش رو نیز بزرگتر می‌شوند مثل ارتباط برقرار کردن با افراد جدید و دوست یابی با کودکان دیگر. بنابریان نقش والدین در حفظ اعتماد به نفس بالای کودک خود بسیار پررنگ تر از قبل می‌شود. اگر کودک شما تا یک یا دو سال پیش با دستیابی به یک سری از توانایی‌ها اعتماد به نفس خود را بالا می‌برد، حالا در سنین ۴ یا ۵ سالگی تنهایی نمی‌تواند به موفقیت‌های جدید و مهم دست یابد تا اعتماد به نفس خود را افزایش دهد. در ادامه به معرفی ۱۵ راهکار برای افزایش اعتماد به نفس در کودکان می‌پردازیم:
۱- به ویژگی‌های درونی بیشتر اهمیت بدهید
همیشه پدر و مادرها و نزدیکان کودک و یا حتی کسانی که کودک را برای بار اول مشاهده می‌کنند، با جملاتی از قبیل “چه دخترخانم خوشگلی!” ، “چه آقاپسر خوشتیپی!” و… از کودک به اصطلاح تعریف می‌کنند. این جملات شاید اعتماد به نفس کودک را در ظاهر افزایش بدهند اما در واقع این اعتماد به نفس، کاذب خواهد بود! بنابراین بهتر است از هوش، استعداد و خلاقیت کودکان بیشتر تعریف کنیم و در واقع، ویژگی‌های درونی و استعدادهای کودک را برای او ارزشمند جلوه دهیم.
۲- عشق، علاقه و توجه خود را به کودک نشان دهید.
برای کودک، عشق و علاقه و توجه شما به او بزرگترین و ارزشمندترین چیز است. او همواره، پس از انجام حتی کوچکترین کاری، منتظر عکس العمل مناسب از جانب شماست. برای مثال وقتی نقاشی می‌کشد و یا با خمیربازی، مجسمه ای می‌سازد، منتظر است که شما از او تعریف و تمجید کنید. بنابراین یادتان باشد که حتی پس از یک روز سخت هم بهترین رفتار را در برابر کارهای کودکتان داشته باشید.
۳- بگذارید گه کودک اشتباه کند
این ضرب المثل کاملا درست است که “شکست، مقدّمه پیروزی است” بنابراین اگر کودک شما در انجام کاری اشتباه کرد، او را سرزنش نکنید؛ بلکه با منطق و صحبت کردن سعی کنید تا به او بفهمانید که راه درست کدام است. حتی بهتر است که هر زمان خودتان نیز کار اشتباهی انجام دادید، به آن اقرار کنید تا کودک یاد بگیرد که نباید از اشتباه کردن و شکست خوردن بترسد.
۴- مهارت‌های کوچک و جدیدی را به کودک بیاموزید
شاید شما ندانید که شستن ظروف شام، کاشتن یک گیاه در باغچه و بسیاری از کارهای به ظاهر کوچک و بی اهمیت با همکاری کودکتان، چه اعتمادی به نفس بالایی در کودک ایجاد می‌کند. کودکان همواره مشتاقند تا به والدینشان در کارهای به اصطلاح خودشان “بزرگانه” کمک کنند. پس با کمی‌مدارا و خوش رویی و صبر می‌توانید بسیاری از کارهای کوچک را با کودکانتان انجام دهید تا به افزایش اعتماد به نفس در کودکان خود کمک کنید.
بازی در زندگی کودکان اهمیت زیادی دارد. کودکان از طریق بازی عقاید و احساساتشان را بیان می‌کنند، روابط اجتماعی را گسترش می‌دهند و دنیایشان را درک می‌کنند. اما چه نوع بازی‌هایی می‌تواند خلاقیت و هوش کودکان را دستخوش تغییرات خوبی کند؟ در مقاله زیر در مورد بازی‌های کودکان صحبت می‌کنیم.
۵- به حرف‌های کودک خوب گوش کنید
یکی از بهترین و ساده‌ترین شیوه‌های افزایش اعتماد به نفس در کودکان این است که به حرف‌هایش به دقت گوش کنید. کودک وقتی می‌بیند که پدر و مادر به حرف‌هایش گوش می‌کنند، اعتماد به نفسش افزایش می‌یابد و بعدها هیچ مشکلی برای حرف زدن با دیگر افراد نخواهد داشت.
۶- عبارتی مورد علاقه بین خود و کودک داشته باشید
برای کودک خود عبارت یا کلامی خاص به کار برید که تنها مورد استفاده خودتان دو نفر قرار می‌گیرد. این عبارت را به طور مداوم تکرار کنید تا کودک شما احساس تمایز کند.
۷- تلقین مثبت را فرموش نکنید
هنگامی‌که فرزندان شما اقدامی تحسین آمیز انجام می‌دهند، در حضور خودشان از اقدام آنها برای دیگران تعریف کنید. «لطف کردی که این بازی را به دوستت یاد دادی، می‌خواهم به مادربزرگ زنگ بزنم و بگویم چه کار کردی» اطمینان حاصل کنید که فرزند شما به مکالمه شما گوش می‌دهد.
۸- کودک را نقش اول داستان‌ها کنید
اگر سعی کنید یک کلمه از داستان‌های محبوب فرزندان خود را تغییر دهید، احتمالا اعتراض می‌کنند با وجود این اگر داستان‌هایی جدید یا ساخته خودتان را می‌گویید، نام فرزند خود را روی شخصیت اصلی داستان بگذارید. بچه‌ها از شنیدن داستانی که در آن نقش اصلی را دارند لذت می‌برند.
۹- عقاید فرزندانتان را ارج نهید
با تشویق کودکانتان برای آنکه عقاید خود را ابراز کنند، عزت نفس را در آنها افزایش دهید. برای پرسیدن سوالاتی که فکر را مشغول می‌کنند، وقت صرف کنید. مثلا سوالاتی همچون، «فکر می‌کنی وقتی که بچه‌های کلاس به دستورات معلم جایگزین گوش نمی‌کردند، او چه احساسی داشت؟» یا «برای کمک به خانواده همسایه که سگشان با اتومبیل تصادف کرده چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟» با دقت به پاسخ‌های آنها گوش دهید. کودکانی که عقاید آنها مهم تلقی شده یاد می‌گیرند، دیدگاه‌های خود را به نحوی مثبت مطرح کنند.
۱۰- از مشاهده تلویزیون و تبادل نظر غافل نشوید
با کودکان خود تلویزیون نگاه کنید و درباره آنچه می‌بینید با آنها گفتگو کنید. گاهی اوقات صدای برنامه‌های تبلیغاتی را ببندید و از کودکان خود بخواهید که حدس بزنند هنرپیشه‌ها چه می‌گویند. احتمالا فرزندان شما به قیافه‌های اغراق آمیز و تصاویر وسوسه انگیز دقیق می‌شوند. ممکن است درباره روش‌هایی صحبت کنید که مبلغان به کمک آنها با زیرکی ما را تشویق به خرید اجناسی غیرضروری می‌کنند. در نهایت فرزندان شما می‌آموزند که وسوسه‌های خرید را در خود کنترل کنند و با نوعی آگاهی برتر منتقدانه، تلویزیون ببینند.
۱۱- به نحوی مناسب کودکان خود را معرفی کنید
به همان ترتیبی که همکار یا دوست خود را معرفی می‌کنید، فرزندان خود را با دیگران آشنا نمایید. همچنین شیوه درست پاسخگویی را به فرزندان خود یاد دهید. به آنها نشان دهید چگونه باید دست بدهند، در چشمان آشنایان بنگرند و با احترام به مردم سلام کنند. بزرگسالان نیز در پاسخ، رفتار مناسب کودکان شما را می‌ستایند که متقابلا اعتماد به نفس کودکان را افزایش می‌دهد.
۱۲- «دوستت دارم» فراموش نشود
هرگز تقویت کننده اصلی اعتماد به نفس را فراموش نکنید. به کودکان خود بگویید که آنها را دوست دارید. زدن روی شانه آنها، در آغوش گرفتنشان یا جمله ساده «دوستت دارم» به کودکان شدت توجه شما و اهمیت آنها را انتقال می‌دهد.
خواب نقش مهمی در تجدید انرژی کودک دارد. ولی کودک از دیدگاه کاملا متفاوتی به خواب می‌نگرد. او به خواب به دیده یک مزاحم خسته کننده برای فعالیت‌های مهمش می‌نگرد. در این مقاله به راه‌هایی اشاره می‌شود که به کمک آنها والدین می‌توانند از درگیری‌های هنگام خواب پیشگیری کنند و به خواب رفتن کودک را به تجربه لذت بخشی برای خانواده تبدیل سازند.
۱۳- به سخنان کودک گوش کنید
گاهی اوقات بهترین کاری که والدین می‌توانند بکنند این است که ساکت باشند. هنگامی که کودکان نیاز به صحبت کردن دارند، والدین باید قبل از نصیحت کردن، گوش دادن را به خاطر بسپارند. ممکن است کودکان شما با ارائه راه حلی از خود، شما را شگفت زده کنند.
۱۴- به کودکان امکان انتخاب بدهید
برای کودکان شرایطی جهت انتخاب مهیا کنید. هنگامی که بچه هستند بگذارید بین کیف صورتی و قرمز امکان انتخاب داشته باشند. وقتی بزرگتر شدند بگذارید بین درس پیانو و کلاس‌های هنری انتخاب نمایند. کودکان با اتخاذ تصمیم و تجربه نتایج آنها اعتماد به نفس پیدا می‌کنند.
۱۵- زمانی را به تنها بودن کودک اختصاص دهید
کودکانی که عزت نفسی سالم دارند هنگام تنهایی احساس راحتی می‌کنند. آنها اغلب از مطالعه آرام، تنها بازی کردن یا تنها خیال پردازی کردن لذت می‌برند. اگر امکان دارد زمانی خاص را به کودکانتان اختصاص دهید تا خودشان آن را سپری کنند.
