چند روز پیش تهران درگیر یک زلزله ۵.۱ ریشتری شد. این اتفاق ممکن است خیلی از ما مردم را ترسانده باشد. کودکان که از آسیب پذیرترین اعضای جامعه هستند نیز بیشتر از همه درگیر این ترس شده‌اند. به همین دلیل هم احتمال ابتلا به PTSD کودکان در آن‌ها افزایش یافته است. اما رویکرد درست در مواجهه با ترس و PTSD کودکان در چنین شرایطی چیست؟
اختلال استرسی پس از سانحه در چنین مواقعی سراغ کودکان می‌آید. اختلال استرسی پس از سانحه یا همان PTSD پس از حوادثی مثل سیل، زلزله، سایر بلایای طبیعی، جنگ یا آسیب‌هایی مثل مرگ نزدیکان، آزارهای جسمی و جنسی، آدم ربایی و … کودکان را تهدید می‌کند. با توجه به شرایط حساس و متفاوتی که در چند ماه گذشته برقرار بوده است، لازم دیدیم نکاتی را در خصوص نوع برخورد با کودکان درگیر PTSD با شما در میان بگذاریم.
کووید۱۹ و ویروس کرونا یکی از مهم‌ترین اتفاقات چند ماه اخیر در زندگی ما بوده است. اتفاقی که سبک زندگی ما را شدیدا تحت تاثیر خود قرار داده است. قطعا کودکان هم به خوبی متوجه این شرایط و تغییرات شده‌اند. اما آیا با آن‌ها در این مورد صحبت می‌کنید؟
در مورد کرونا با بچه ها صحبت می کنید؟
علائم اختلال استرسی پس از سانحه در کودکان متفاوت با بزرگسالان است. کم پیش می‌آید که کودکی درمورد مشکلات خود صحبت کند. آن‌ها بیشتر در قالب کابوس یا در بازی‌های خود این مشکلات را بروز می‌دهند. این اتفاقات معمولا اتفاقات جدیدی برای کودک هستند. اتفاقاتی که تحمل و باور آن‌ها در طاقت و ظرفیت روانی او نیست.
آن‌ها معمولا درگیر کابوس‌های تکراری با موضوع آن سانحه می‌شوند. حتی ممکن است خواب‌های ترسناک بی‌موردی هم ببینند. ممکن است در بازی آن لحظه را بارها و بارها برای خود تکرار کنند. به غیر از این علائم، PTSD کودکان علائم جسمانی دیگری همچون شب ادراری، دل درد و سر درد هم دارد.
PTSD چیست؟
PTSD یا اختلال استرس پس از سانحه زمانی درون کودک شکل می‌گیرد که او درگیر مشکل بزرگ و آسیب زننده‌ای شود. این مشکلات ممکن است مستقیما برای او پیش آمده باشند، ممکن است شاهد وقوع آن بر دیگری باشد و یا تنها از رخ دادن آن حادثه برای یکی از نزدیکان خود آگاه شود. در هر یک از این شرایط امکان ابتلای کودک به PTSD کودکان وجود دارد.
در چنین شرایطی کودک بارها و بارها اتفاق را برای خودش تکرار می‌کند. به همین دلیل هر موقع که در شرایطی مشابه شرایط آن حادثه قرار گیرد، استرس، عذاب و ناراحتی زیادی به او وارد می‌شود. البته کودکان تا جایی که می‌توانند از هرچیزی که یادآور آن ماجرا باشد، اجتناب می‌کنند. خواه آن چیز یک فرد باشد، مکان خاصی باشد، یک خوراکی باشد یا …
او با درگیری همیشگی خود با این ماجرا تمام فرصت‌های شادی و آرامش دوران کودکی را از دست می‌دهد. به همین دلیل هم توجه به کودکان و درمان آن‌ها حائز اهمیت فراوان است.
کودک شما نیاز دارد تا با والدین خود راحت و صمیمی باشد. این صمیمیت باعث می‌شود مشکلات خود را به راحتی و بدون عذاب وجدان با شما در میان بگذارد. پس حتما به دنبال راهکارهایی باشید که خودتان را به او نزدیک کنید. یکی از این راهکارها آشپزی کردن با کودک است.
آثار اختلال استرسی پس از سانحه بر کودکان
این اختلال زمانی نگرانی آفرین می‌شود که زندگی کودک را به ۲ بخش قبل از واقعه و بعد از واقعه تبدیل کند. در چنین شرایطی آن‌ها دچار افت تحصیلی، افت روابط اجتماعی سالم، پرخاشگری، افسردگی یا مشکلات دیگری می‌شوند.
مهم‌ترین آثاری که در کودکان مبتلا به اختلال استرسی پس از سانحه می‌بینیم عبارتند از: زودرنجی، از سر گرفتن عادات کودکانه مثل مکیدن انگشتان دست یا شب ادراری، بد رفتاری، پرخاشگری، ناسازگاری با همسالان، ترس از مواجهه با عده یا فردی خاص، مقاومت در برابر حضور در مکانی خاص، ترس از تنها ماندن، احساس گناه، افسردگی و گوشه گیری، تاخیر در رشد، اختلال در یادگیری، گوش به زنگی، بهانه گیری و ….
علائم ممکن است پس از مدی کاهس پیدا کنند یا جای خود را به علامت دیگری دهند. پس اگر کودک شما زمینه ابتلا به PTSD کودکان را دارد، به خوبی رفتارها و علائم او را بررسی کنید.
در چنین شرایطی کودک حتی نسبت به اتفاقاتی که دوست دارد هم بی‌هیجان است. این اصلا نشانه خوبی نیست. اگر کودک شما درگیر سانحه‌ای بوده و هر یک از علائم بالا یا هر علامت دیگری را دارد، باید او را نزد یک روانشناس خبره ببرید تا ارزیابی شود.
تفاوت های PTSD کودکان و بزرگسالان
تا مدت‌ها متخصصین PTSD کودکان را مشابه اختلال استرسی پس از سانحه در بزرگسالان می‌دانستند. آن‌ها برای تشخیص این مشکل معیارهای یکسانی را به کار می‌بستند. همین هم باعث می‌شد نتوانند بیماری کودکان زیادی را تشخیص دهند.
پیش از این درمورد اختلال استرسی پس از حادثه در میان بزرگسالان صحبت کرده‌ایم. از طریق لینک زیر می‌توانید به این مقاله دسترسی پیدا کنید:
اختلال استرسی بعد از حادثه چیست؟
شاید برخی به اشتباه فکر کنند که کودکان با بزرگ‌تر شدن وقایع سخت و دردناک را فراموش می‌کنند و انعطاف بیشتری در مقابله با این دست وقایع دارند. اما اینطور نیست. امروزه همه روانشناسان باور دارند که کودکی دوران مهمی در زندگی هر یک از ما است. هر کدام از اتفاقاتی که در این دوران تجربه می‌کنیم آثار بزرگ و غیرقابل انکاری بر روح و روان ما می گذارد.
پس اگر برای زندگی آینده کودکان خود ارزش قائل هستید، هرگز نسبت به علائم PTSD کودکان بی توجه نباشید. چرا که مشکلات حاصل از اختلال استرسی پس از سانحه در کودکان بر روند رشد و یادگیری آن‌ها تاثیرات جدی خواهد گذاشت. این اتفاقات هرچه در سن کمتری بیفتد و درمان نشود عواقب بیشتری در بزرگسالی خواهد داشت.
درمان PTSD کودکان
مشاورین کودک و متخصصین این عرصه با مصاحبه، مشاهده و بررسی رفتارهای کودک می‌توانند تشخیص دهند که آیا کودک PTSD دارد یا نه!
بهترین روش درمان PTSD کودکان درمان‌های شناختی – رفتاری است. گروه درمانی و مواجهه سازی نیز به کودک کمک می‌کند. او در حضور روانشناس بارها و بارها خود را در آن موقعیت می‌بیند و چون می‌داند که در پناه او امن است به تدریج می‌تواند کنترل شرایط را به دست بگیرد. پس از مدتی هم استرس و ترس او کاهش خواهد یافت.
این کودکان فارغ از نیاز به یک روانشناس کودک خبره، باید از طرف والدین، مربیان مهد یا معلمین مدرسه حمایت شوند. هر کسی که به کودک نزدیک است و کودک به او عتماد دارد، می‌تواند کمک بزرگی باشد. این کودکان نیاز دارند با کمک نزدیکان خود مراحل غم و اندوه را بگذرانند و نگرانی‌ها و دغدغه‌های خود را بیان کنند.
والدین که زمان زیادی در روز با کودک هستند وظیفه دارند نسبت به احساسات او آگاهی پیدا کنند. والدین هوشیار و آگاه بیشترین چیزی است که کودکان در چنین شرایطی به آن‌ها نیاز دارند. کودکان نیاز دارند پس از هر اتفاق بد و سانحه دردناکی در مورد آن حرف بزنند و احساسات بد خود را بیرون بریزند. با این کار و شنیدن صحبت‌های افرادی که امین آن‌ها هستند، ترس آن‌ها کم خواهد شد و احتمال ابتلا به PTSD کودکان کاهش می‌یابد.
اگر در حال حاضر مشغول کار در بیرون از منزل هستید، اما احساس می‌کنید کودکتان به شما در خانه نیاز دارد، شاید باید یکی از مشاغل دورکاری و خانگی را برای خود انتخاب کنید. در چنین حالتی می‌توانید وقت و انرژی بیشتری را به او اختصاص دهید. در این مقاله به معرفی برخی از بهترین مشاغل دورکاری پرداخته‌ایم:
