دوپامین، سروتونین، اکسیتوسین و اندورفین، مسئول چهارگانه‌ی تامین شادی در بدن ما هستند. در واقع این‌ها انتقال دهنده‌های عصبی در مغز می‌باشند اما در اصطلاح غیرعلمی به آن‌ها هورمون شادی‌بخش می‌گویند. در این‌جا یک سوال پیش می‌آید. و آن این است که آیا می‌توانیم به نوعی بدن‌مان را حک کنیم و بدون نیاز به مصرف داروهای ضدافسردگی، مخدرها و روان‌گردان‌ها باعث ترشح هورمون شادی‌بخش در بدن‌مان شویم؟
دوپامین، هورمون شادی‌بخش اهداف
دوپامین معروف به هورمون شادی‌بخش اهداف است و در بدن دو نقش ایفا می‌کند. در قدم اول دوپامین به فرد انگیزه می‌دهد تا برای رسیدن به اهداف و خواسته‌هایش تلاش کند و در این مسیر شوق داشته‌باشد. در دومین قدم دوپامین کمک می‌کند که فرد پس از دستیابی به اهداف خود احساس لذت و رضایت را تجربه نماید. کمبود دوپامین در مغز باعث می‌شود که عزت نفس شخص پایین باشد، خودش را دست‌کم بگیرد و مدام کار امروز را به فردا بیاندازد.
پژوهشی که در این زمینه بر روی موش‌ها انجام شده نتایج جالبی به‌دست می‌دهد. این پژوهش نشان می‌دهد که موش‌هایی که دچار کمبود دوپامین هستند، همیشه به دنبال یک راه آسان برای پیدا کردن غذا هستند. هرچند میزان غذا کم باشد، اما این دسته از موش‌ها به مقدار کم نیز راضی هستند. در مقابل موش‌هایی که میزان دوپامین در بدن آن‌ها بالا بود، راه سخت‌تر را انتخاب می کردند. همچنین این موش ها بیشتر تلاش می‌کردند تا دو برابر غذا بدست آورند.
راهی برای ترشح مداوم دوپامین
یک راه مطمئن برای آن که بدانید دوپامین به‌صورت مداوم در بدن شما ترشح می‌شود آن است که اهداف بزرگ خود را به چند هدف کوچک‌تر بشکنید. این کار می‌تواند شبیه یک حقه عمل کند! با این کار مغز شما به جای آن‌که فقط وقتی به آن هدف اصلی رسید، هورمون دوپامین ترشح کند، موقع رسیدن به هدف‌های کوچک‌تر نیز این هورمون را ترشح خواهد کرد.
باید بگوییم این راه‌حل زمانی جواب می‌دهد که شما هربار بعد از هر موفقیت کوچک برای خودتان جشن بگیرید. برای مثال می‌توانید برای خودتان یک کیک بگیرید و یا به رستوران مورد علاقه خود بروید. بعضا پیش می‌آید که ما به یک‌سری از وسایل نیاز مبرم نداریم اما دلمان می‌خواهد که آن‌ها را داشته باشیم. در این مواقع می‌توانید یکی از آن وسایل را به عنوان هدیه برای خودتان تهیه کنید.
معمولا بعد از رسیدن به هدف اصلی میزان بسیار بالایی از دوپامین ترشح می‌شود و بعد از گذشت زمان کوتاهی این میزان به شدت افت می‌کند. بنابراین در این‌باره با دقت عمل کنید. یک راه‌حل آن است که قبل از رسیدن به این هدف اصلی یک هدف جدید برای خود تعیین کنید. این راه‌حل کمک می‌کند که ترشح مداوم هورمون شادی‌بخش دوپامین در بدن شما قطع نشود.
سروتونین
سروتونین زمانی در بدن شما ترشح می شود و جریان پیدا می کند که شما احساس می کنید فرد مهم یا تاثیر گذاری هستید. فعالیت های فرهنگی و کارهای گروهی باعث ترشح سرتونین می شود. احساس تنهایی و افسردگی زمانی پیش می آید که میزان سرتونین در بدن کم می شود. می توان گفت که به همین دلیل است که تمرکز داروهای ضدافسردگی بر تولید سرتونین می باشد.
آسان‌ترین راه برای بالابردن میزان سرتونین، هورمون شادی‌بخش تاثیرگذاری
آسان‌ترین راه برای بالابردن میزان سرتونین بدون نیاز به دارو آن است که نهار یا قهوه‌ی خود را بیرون از خانه بخورید. 20 دقیقه در هوای آزاد قدم بزنید. اشعه‌ی فرابنفش آفتاب، تولید ویتامین دی و سروتونین را در بدن بسیار بالا می‌برد. گفته می‌شود که بیش از اندازه در معرض اشعه‌ی فرابنفش قرار گرفتن مضر می‌باشد. این یک ادعای درست است اما روزانه دریافت مقداری اشعه‌ی فرابنفش برای سلامتی ما لازم است. همچنین همین میزان کم می‌تواند کمک زیادی به افزایش میزان سروتونین در بدن نماید.
توانایی تفکیک واقعیت و خیال در مغز
جالب است بدانید برای مغز ما سخت است که واقعیت را از خیال تفکیک نماید. در واقع مغز ما بین آنچه که واقعیت است و آنچه تصور و خیال است به سختی تفاوت قائل می‌شود. اگر شما به دست‌آوردهای خودتان در گذشته فکر کنید، مغز شروع می‌کند به دوباره زیستن این لحظات. بنابراین اگر شما به لحظاتی که احساس تاثیرگذاری داشتید فکر کنید، میزان ترشح سروتونین در بدن شما بالا می‌رود. با همین منطق قدردانی از چیزهایی که بابتش شاد هستید نیز باعث افزایش میزان ترشح سروتونین در بدن شما می‌شود.
درباره‌ی سرتونین می‌توانید در این‌جا بخوانید.
اکسیتوسین، هورمون شادی‌بخش عشق و آغوش
اکسیتوسین باعث ایجاد صمیمیت، اعتماد، تقویت رابطه‌ی عاشقانه و دوستانه می‌شود. اکسیتوسین، هنگام تجربه‌ی اوج لذت جنسی هم در مردان و هم در زنان ترشح می‌شود. این هورمون موقع زایمان و شیردهی نیز در بدن مادران جریان می‌یابد. جالب است بدانید که این انتقال‌دهنده‌ی عصبی با بغل‌کردن و نوازش یک فرد نیز ترشح می‌شود. به همین دلیل است که این هورمون میان باقی هورمون‌های شادی‌بخش به هورمون عشق و آغوش مشهور است.
تصور بسیاری از زوج ها در رابطه این است که عشق یک احساس است. اما باید بگویم که این تصور کاملا غلط است.شاید با خودتان بگویید اشتباه است. وقتی او را می‌بینم قلبم شروع به تپش می‌کند و زانوهایم شل می‌شود. اگر این احساس عشق نیست پس چه چیزی می‌تواند باشد؟ تمام این‌ها احساسات فیزیکی است و نمی‌توان اسم این احساسات فیزیکی را عشق خالص گذاشت.
آسان‌ترین راه‌ها برای ترشح بیشتر اکسیتوسین
با توجه به توضیحاتی که دادیم احتمالا متوجه شدید که بغل‌کردن می‌تواند یک راه‌حل مطمئن برای ترشح بیشتر اکسیتوسین باشد. سعی کنید از این به بعد به جای دست‌دادن بغل‌کردن را جایگزین نمایید.(البته پس از پایان شیوع بیماری کرونا!) برخی از پزشکان معتقدند بغل‌کردن 8 نفر در روز، سطح اکسیتوسین را در بدن به میزان خوبی بالا نگه می‌دارد.
همچنین زمانی که از کسی هدیه می‌گیریم، میزان اکسیتوسین در بدن ما بالا می‌رود. بنابراین همواره می‌توانیم با تهیه‌ی یک هدیه، با‌مناسبت یا بی‌مناسبت، رابطه‌ی عاشقانه، دوستی و یا کاری خود را با دیگران تقویت کنیم.
اندورفین
اندورفبن در واکنش به درد شدید و تنش ترشح می‌شود و اضطراب را کم می‌کند. احتمالا تا‌به‌حال سرمستی یک دونده یا نیرویی که بعد از ورزش‌کردن در شما ایجاد می‌شود را حس کرده‌اید. این احساس بخاطر ترشح هورمون شادی‌بخش اندورفین می‌باشد. اندورفین شبیه مورفین عمل می‌کند. به‌عنوان یک مسکن و آرام‌بخش.
علاوه بر ورزش، خندیدن نیز یکی از راه‌های ترشح اندورفین می‌باشد. حتی انتظار خنده داشتن هم میزان جریان این هورمون را بالا می‌برد. برای مثال شرکت در یک برنامه‌ی کمدی یا دیدن یک فیلم خنده‌دار حتی اگر شما را نخنداند نیز، میزان اندورفین را بالا می‌برد.
راه‌حل‌هایی برا افزایش میزان اندورفین
حس شوخ‌طبعی خود را تقویت کنید. پزوهش‌ها نشان‌داده خوردن شکلات تلخ و خوراکی‌هایی با ادویه‌ی تند می‌توانند باعث افزایش میزان اندورفین در مغز شما شوند. رایجه‌ی وانیل و استخودوس هم دقیقا همین اثر را دارد. اگر می‌خواهید سطح اندورفین را در بدنتان بالا ببرید، همواره مقداری شکلات تلخ یا عصاره‌ی معطر توی کشوی میزتان داشته‌باشید.
