فرآیند غذا دادن به کودک بدغذا و کم غذا چیزی از یک میدان جنگ کم ندارد. والدین از هر ترفندی برای غذا دادن به او استفاده می‌کنند اما دریغ از ذره‌ای همکاری. کودک بدغذا یا کم‌غذا هنگام غذا خوردن بهانه می‌گیرد، غر می‌زند، قهر می‌کند، می‌گرید و حتی ممکن است پرخاش کند. در چنین شرایطی چه باید کرد؟
دلیل والدین برای کلافگی و نگرانی قابل درک است. آن‌ها می‌ترسند این کم‌غذایی و بدغذایی اخلالی در روند رشد کودک پدید آورد. از طرفی هم غرولند فرزندشان آن‌ها را خسته، عصبی و کلافه می‌کند. بهانه‌گیری‌ها، غر زدن، گریه و قهر زمانی که کودک تازه به حرف افتاده باشد نیز چند برابر می‌شود.
والدین هم درمانده از این مشکلات، به دنبال پاسخ این سوال می‌گردند که: باید با کودک بدغذا و کم‌غذا خود چه کنم؟
ممکن است بدغذایی یا کم‌غذایی کودکتان از نافرمانی او باشد. کودک نافرمان، لجباز و ستیزه‌جو کابوس هر پدر و مادری است. کابوسی که به احتمال زیاد به دلیل رفتارهای اشتباه خودمان ایجاد شده است. اما شیوه صحیح برخورد با چنین کودکی چیست؟ چگونه می‌شود رفتارهای او را مدیریت کرد؟ آیا کودک نافرمان اصلاح پذیر است؟ در مجله اینترنتی امرسان بخوانید:
چگونه کودک نافرمان را اصلاح و مدیریت کنیم؟
تعریف کودک بدغذا
گاهی هم نگرانی والدین بی‌مورد است و کودک‌شان واقعا کم غذا یا بدغذا نیست. این که کودک در برهه‌هایی از زندگی سخت غذا بخورد، به غذا خوردن بی‌میل باشد یا از غذاهایی خوشش نیاید، طبیعی است. مثلا کدام کودکی را دیده‌اید که طرفدار بروکلی بخارپز باشد یا از پیاز خام در غذا خوشش بیاید؟
کودک بدغذا به کودکی می‌گویند که فقط چند نوع غذای خاص می‌خورد و حاضر نیست بقیه غذاها را امتحان کند. والدین ۲۵ تا ۳۵ درصد از کودکان زیر ۷ سال، اعتقاد دارند که کودک‌شان بدغذا است. متخصصان تغذیه کودک و روانشناسان برای والدین چنین کودکانی توصیه‌هایی دارند. توصیه‌هایی که به آن‌ها در اصلاح کودک بدغذا کمک می‌کند. در ادامه چندتا از مهم‌ترین توصیه‌هایی که باید بدانید و به یاد بسپارید را آورده‌ایم:
از خودتان شروع کنید
اولین و بزر‌گ‌ترین الگوی هر کودکی، والدینش هستند. حتی اگر او از غذای خاصی خوشش نمی‌آید، آن را از برنامه غذایی خود حذف نکنید. آن را بپزید و حین پخت و سرو از خواص و طعم خوبش صحبت کنید.
هرچند اگر از ابتدا رژیم غذایی سالم، متنوع و درستی داشته باشید، بعید است کودک شما بدغذا یا کم‌غذا شود.
خلاقیت حرف اول را می‌زند
سرو خلاقانه غذاها او را کنجکاو می‌کند. غذاهای رنگارنگ و خوش بو، با تزئینات جالب، جدید و وسوسه‌انگیز کودک بدغذا یا کم‌غذای شما را تحریک می‌کند. در تزئینات غذا می‌توانید از سس‌های مختلف، سیروپ‌ها، تکه‌های میوه و سبزیجات کمک بگیرید. جذاب بودن ظاهر غذا به او احساس خوبی در مورد طعمش می‌دهد.
مجبور کردن کودک بدغذا به غذا خوردن، درست نیست
غذا خوردن با اجبار و تحت فشار و استرس، نه تنها مشکل بدغذایی و کم‌غذایی او را حل نمی‌کند بلکه باعث حادتر شدن شرایط هم می‌شود. وظیفه شما این است که با فراهم کردن عوامل جذاب و به حداقل رساندن حواس‌پرتی‌ها، او را به غذا خوردن مشتاق‌تر کنید.
مشکل سبزیجات نخوردن کودکان، ممکن است با پرورش آن‌ها در خانه حل شود. اگر کودکی هر روز شاهد رشد گیاه باشد و برای نگهداری از آن تلاش کند، دوست دارد حاصل زحمات خود را بچشد و برای خوردن غذایی با آن سبزیجات مشتاق است. نخودفرنگی، هویج و لوبیا سبز برخی از گیاهانی هستند که می‌توانید در خانه بکارید. برای مشاهده لیست کاملی از این گیاهان، به لینک زیر مراجعه کنید:
کدام یک از میوه‌ها و صیفی‌جات را می‌توان در خانه کاشت ؟
عوامل حواس‌پرتی را دور کنید
میز یا سفره غذا جای اسباب بازی، گوشی موبایل، تبلت یا هر چیز دیگری نیست. تلویزیون را خاموش کنید، اسباب بازی‌ها را جمع کنید و از کودک بدغذا یا کم‌غذای خود بخواهید تمام تمرکزش روی غذا خوردن باشد. گاهی اصلی‌ترین دلیل بدغذایی کودک همین حواس‌پرتی‌ها است. او نمی‌تواند همزمان هم به کارتون در حال پخش و هم به بشقاب غذای روبه‌رویش توجه کند.
دسر یا نوشابه پاداش کودک بدغذا نیست
باج دادن یا پاداش دادن‌های بی‌موقع و نادرست آثار مخربی بر تربیت کودک دارند. وقتی به کودک بدغذا می‌گویید که اگر غذایش را تمام کرد به او یک لیوان نوشابه می‌دهید یا اجازه دارد، دسر بخورد او فکر می‌کند نوشابه یا دسر خوراکی‌های ارزشمندی هستند.
ساعت هر وعده را فیکس کنید
حتما تا کنون در مورد ساعت بیولوژیکی بدن شنیده‌اید. نظم دادن به برنامه غذایی و سر ساعت خوردن هر وعده، به شما در اصلاح کودک بدغذا کمک می‌کند. با فیکس کردن ساعت وعده‌های اصلی، پس از مدتی غذا خوردن در آن ساعت برای او عادت می‌شود، بطوریکه در ساعات مشخصی گرسنه خواهد شد و با میل و اشتها غذا می‌خورد. این همان چیزی است که والدین برای کودک بدغذای خود می‌خواهند.
میان‌وعده سنگین ممنوع
معده کوچک فرزندان با میان‌وعده‌های سنگین پر می‌شود. اینکه از او انتظار داشته باشیم چند ساعت بعد از میان‌وعده، گرسنه باشد و با رغبت غذا بخورد، توقعی بیجاست. پس اگر کودک شما یکی از آن کودکان بدغذا یا کم‌غذا است بهتر است از میان وعده‌های سنگین صرف نظر کنید.
صبور باشید
هیچ عادتی را نمی‌شود یک شبه تغییر داد. اگر صبور باشید با رعایت کردن نکات بالا، مراجعه به یک متخصص تغذیه کودکان یا مشورت با یک روانشناس کودک می‌توانید بعه نتیجه مطلوب برسید. اقدامات کوچک شما به تدریج عادات بد را اصاح و عادات خوب و جدید را در او نهادینه می‌کند.
در ادامه به برخی از وعده‌های اصلی یا میان‌وعده‌هایی اشاره خواهیم کرد که احتمالا علاقه و اشتیاق کودک بدغذا یا کم غذای شما را به غذا خوردن برمی‌انگیزاند:
پاستای سبزیجات
نیمی از گلایه‌های والدین کودک بدغذا این است که او سبزیجات دوست ندارد و نمی‌خورد.
برای حل این مشکل باید به دنبال یک هم‌نشین خوب برای سبزیجات باشیم. هم‌نشینی که کودک نتواند به آن نه بگوید و چه غذایی بهتر از پاستا؟
برای پختن پاستای سبزیجات روش‌های زیادی وجود دارد. می‌توانید در ماکارونی دمی معمولی کمی هویج و پیاز تف داده شده اضافه کنید، پاستا را با سس قارچ یا آلفردو سرو کنید و در آن قارچ، بروکلی، کدو یا سبزیجات دیگر بریزید، پاستا را با سس گوجه فرنگی، گوجه فرنگی گیلاسی، کمی ریحان یا جعفری سرو کنید و ….
با درست کردن پاستا سبزیجات خوش رنگ و بو و باب طبع کودکتان، غذایی مقوی دارید که او هم مشتاق خوردنش است.
پیتزای خانگی
کم‌تر کودکی را می‌توان پیدا کرد که عاشق پیتزا نباشد. پیتزا غذای دیگری است که او را به خوردن ( و اگر دغدغه شما، سبزیجات نخوردن او است، به خوردن سبزیجات) علاقه‌مند می‌کند. پیتزا می‌تواند اشتهای کودک را تحریک کند حتی اگر او یک کودک بدغذا باشد که میلی به خوردن ندارد و دائما بهانه می‌گیرد.
این پیتزا می‌تواند یک بار با مواد مورد علاقه او درست شود و بار دیگر با مواد غذایی که آنچنان دوست‌شان ندارد. یا می‌توانید بین مواد غذایی محبوب او، مواد غذایی دیگری که دوست‌شان ندارد هم اضافه کنید.
اگر کودک شما هم از آن کودکانی است که با سبزیجات مشکل دارد، می‌توانید آن‌ها را زیر یک لایه پنیر پیتزا پنهان کنید. پیتزای سبزیجات می‌تواند بروکلی، اسفناج، گوجه فرنگی، ذرت، زیتون و پنیر موزارلا داشته باشد.
سالاد میوه
سالاد میوه کودک را به خوردن میوه ترغیب می‌کند. یک کاسه پر از رنگ، بو و طعم حس کنجکاوی او را می‌انگیزاند و برای تجربه طعم این کاسه زیبا هم که شده، آن را امتحان می‌کند. در سالاد میوه تابستانی خود هندوانه، خربزه، هلو، شلیل، انجیر، انگور، گیلاس و آلبالو بریزید.
می‌توانید این میوه‌های تکه تکه شده را در سیخ چوبی فرو کنید و به او کباب میوه بدهید. کبابی زیبا، سالم، خنک و خوشمزه. برای جذاب‌تر کردن این خوراکی می‌شود از یک ظرف ماست میوه‌ای یا خامه در کنار سیخ‌های چوبی میوه استفاده کرد.
عسل نیز یکی دیگر از افزودنی‌هایی است که ترکیب جذابی با سالاد میوه می‌دهد. البته خرید عسل طبیعی و تشخیص آن از عسل‌های تقلبی موجود در بازار کار راحتی نیست. مقاله زیر می‌تواند راهنمای خوبی برای خرید عسل طبیعی و چگونگی تشخیص آن باشد:
تشخیص و تمییز عسل طبیعی از عسل تقلبی
پیشگیری از بدغذایی کودک
همیشه گفته و شنیده‌ایم که پیشگیری بهتر از درمان است. اما چگونه می‌شود از کم‌غذایی یا بدغذایی کودک پیشگیری کرد؟
همان طور که می دانید، بالاتر اشاره کردیم و بارها در مقالات پیشین روانشناسی کودک و نوجوان گفته‌ایم، شما بهترین وکامل‌ترین الگوی فرزند خود هستید. اگر کودک ببیند که والدینش به طعم و محتویات غذا حساس هستند، همه جور غذایی نمی‌خورند یا وعده‌های اصلی غذایی را جدی نمی‌گیرند، او هم به تقلید از آن‌ها برمی‌خیزد.
پس اولین وظیفه شما به عنوان والدین، اصلاح عادات غذایی بد خود است. در دومین قدم، شما باید تنوع محصولات آشپزخانه خود را بالا ببرید. معلوم است کودکی که تا به امروز در خانه، سبزیجاتی مثل نخود فرنگی، کدو، فلفل دلمه‌ای و لوبیا سبز نخورده است در میهمانی لب به آن‌ها نمی‌زند.
هر چه او در دوران کودکی غذاهای متنوع‌تری خورده باشد، با احتمال کمتری کم‌غذا یا بدغذا می‌شود. پس برای پیشگیری از کم‌غذایی بهتر است کودک خود را با طعم‌های مختلف آشنا کنید و به ذائقه‌اش اجازه دهید تا با آن‌ها وفق پیدا کند.
