هماتوم یک عارضه شایع است که به دلیل آسیب به عروق خونی بزرگ در بدن ایجاد می‌شود. اکثر افراد در دوره‌ای از زندگی خود دچار هماتوم می‌شوند. هماتوم می‌تواند مانند کبودی به نظر برسد و جدی گرفته نشود؛ اما در موارد شدید خطرناک بوده و حتماً باید به پزشک مراجعه شود. موارد گفته شده در این مقاله به شما کمک می‌کند تا بیشتر با هماتوم آشنا شوید.
هماتوم چیست؟
هماتوم تجمع غیرطبیعی خون است که در اثر پارگی رگ‌های بزرگ ایجاد می‌شود. ضربه یا آسیب دیدگی باعث پارگی دیواره رگ‌های خونی بزرگ شده و از این طریق خون به بافت اطراف محل آسیب دیده راه می‌یابد. زمانی که خون در ناحیه آسیب دیده لخته شود، هماتوم بروز می‌کند.
انواع
نوع هماتوم به محلی که در آن ظاهر می‌شود، بستگی دارد. با توجه به این مسئله انواع هماتوم به صورت زیر است:
هماتوم‌های گوش
هماتوم شنوایی یا هماتوم گوش، بین غضروف گوش و پوست بالای آن ظاهر می‌شود. این نوع هماتوم یک آسیب‌دیدگی رایج در بین کشتی‌گیران، بوکسورها و سایر ورزشکارانی است که به طور منظم به سرشان ضربه وارد می‌شود. هماتوم در گوش می‌تواند بر خون‌رسانی این ناحیه تأثیر بگذارد و باعث از بین رفتن بافت گوش شود. علاوه بر این ممکن است این عارضه باعث تغییر شکل گوش، معروف به “گوش گل کلم” شود.
زیر زبانی
این نوع هماتوم‌ها در زیر ناخن پدیدار می‌شوند و در اثر آسیب‌های جزئی مانند اصابت چکش به انگشت بروز می‌کنند. جمع شدن هماتوم در زیر ناخن می‌تواند با فشار و درد همراه باشد.
هماتوم پوست سر
هماتوم‌های پوست سر معمولاً به صورت برجستگی در سر ظاهر می‌شوند. این آسیب به پوست و عضله خارجی وارد می‌شود، بنابراین بر مغز تأثیر نخواهد گذاشت.
سپتال
سپتوم ناحیه‌ای بین داخل بینی و سوراخ‌های بینی است. زمانی که بینی آسیب می‌بیند، موکوپریکندریوم که غضورف تیغه بینی را می‌پوشاند، از غضروف جدا شده و این پدیده باعث جمع شدن خون در سپتوم می‌شود. این نوع هماتوم اغلب به دلیل شکستگی بینی و یا عمل جراحی بینی بروز می‌کند. اگر فرد تحت درمان قرار نگیرد، سپتال ممکن است باعث مشکلات بینی شود.
زیر جلدی
هماتوم‌های زیر جلدی دقیقاً در زیر پوست اتفاق می‌افتند و رگ‌های کم عمق نزدیک به سطح پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهند. افرادی که از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض این نوع عارضه قرار دارند.
شکمی
این دسته از هماتوم‌ها می‌توانند در داخل شکم یا در دیواره شکم رخ دهند و باعث تجمع خون در اندام‌هایی مانند کلیه‌ها و کبد شوند.
عضلانی
این نوع هماتوم‌ها در بافت عضلانی بروز می‌کنند و به دلیل التهاب و تورم می‌توانند دردناک باشند. وقتی خون‌رسانی در عضله تحت تأثیر قرار گیرد، می‌تواند به اعصاب این ناحیه آسیب برساند. هماتوم‌های عضلانی اغلب در ناحیه پایین پا و پایین بازو دیده می‌شوند.
هماتوم‌های اپیدورال نخاعی
این اصطلاح به هماتوم‌های بین پوشش نخاع و مهره‌ها گفته می‌شود.
هماتوم‌های داخل جمجمه
هماتوم‌های در سر جدی‌تر از قسمت‌های دیگر بدن هستند، چرا که با آسیب مغزی همراه می‌شوند. این عارضه در داخل جمجمه می‌تواند به آرامی یا باسرعت رشد کرده و به مغز فشار بیاورد. این نوع هماتوم‌ها اگر به موقع درمان نشوند، می‌توانند منجر به کما یا مرگ شوند.
انواع هماتوم‌های داخل جمجمه عبارتند از:
- داخل مغزی: به دلیل آسیب‌دیدگی، خون در مغز جمع می‌شود.
- اپیدورال: به این نوع هماتوم، خارج رحمی نیز گفته می‌شود که در این مورد خون‌ریزی بین جمجمه و پوشش محافظ مغز رخ می‌دهد. اپیدورال معمولاً در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود، زیرا پوشش محافظ مغز در آن‌ها به اندازه کافی محکم نیست.
- ساب دورال: خون‌ریزی به دلیل آسیب به رگ‌های سطح مغز اتفاق می‌افتد و خون بین سطح مغز و پوشش محافظ مغز جمع می‌شود.
دلایل
شایع‌ترین علت هماتوم آسیب یا ضربه به رگ‌های خونی است؛ در نتیجه هرگونه صدمه‌ای که به رگ‌های خونی وارد شود، می‌تواند یکپارچگی دیواره رگ‌های خونی را مختل کند. حتی آسیب ناچیز به رگ‌های خونی می‌تواند منجر به بروز هماتوم شود؛ به عنوان مثال، هماتوم‌های زیر ناخن می‌توانند به سادگی بر اثر ضربه جزئی به ناخن رخ دهند.
آسیب‌دیدگی شدیدتر می‌تواند باعث ایجاد هماتوم وخیم‌تر شود. سقوط از ارتفاع یا تصادف می‌تواند باعث خون‌ریزی قابل توجهی در زیر پوست یا داخل حفره‌های بدن (قفسه سینه یا شکم) شود.
هر نوع عمل جراحی می‌تواند باعث ایجاد هماتوم شود. از آن‌جا که عمل‌های جراحی به بافت‌ها و رگ‌های خونی اطراف محل عمل آسیب می رسانند، اغلب ممکن است هماتوم در این نواحی ایجاد شود.
مصرف برخی از داروهای رقیق کننده خون می‌تواند خطر تشکیل هماتوم را افزایش دهد. افرادی که از داروهایی مانند کومادین، پلاویکس، آسپیرین، پرستین یا محصولات حاوی آسپیرین استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند. این داروها توانایی لخته شدن خون را مختل می‌کنند، در نتیجه ترمیم آسیب‌های وارد شده به رگ دشوارتر شده و هماتوم ایجاد می‌شود.
ابتلا به بیماری‌های مزمن کبدی، هموفیلی، سرطان خون و مصرف بیش از حد الکل خطر بروز هماتوم را افزایش می‌دهد.
سرطان یک اصطلاح کلی برای گروه بزرگی از بیماری‌هاست که در هنگام تقسیم سریع و غیر طبیعی سلول‌ها و پخش شدن آن‌ها به سایر بافت‌ها و اندام‌ها ایجاد می‌شود. سرطان یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در جهان است. در مقاله زیر همه آن چیزی که نیاز است در مورد سرطان بدانید، بیان شده است:
علائم
علائم هماتوم ممکن است بلافاصله بروز نکند، اما معمولاً در چند روز اول ظاهر می‌شوند.
علائم هماتوم‌های سطحی عبارتند از:
- تغییر رنگ
- التهاب و تورم
- سرخی
- گرما در پوست اطراف محل آسیب دیده
- درد
تشخیص هماتوم‌های داخلی ممکن است دشوارتر باشد. در صورت تصادف یا آسیب‌دیدگی جدی، پزشک باید به طور مرتب هماتوم را بررسی کند.
هماتوم در جمجمه خطرناک است؛ پس لازم است حتی پس از مراجعه به پزشک در مورد آسیب‌دیدگی، مراقب علائم زیر باشید:
- استفراغ
- سردرد شدید
- مشکل در حرکت دادن بازو یا پا
- از دست دادن شنوایی
- مشکل در بلع
- خواب آلودگی
- از دست دادن هوشیاری
تشخیص
تشخیص هماتوم شامل معاینه فیزیکی همراه با بررسی سابقه پزشکی است. به طور کلی، هیچ آزمایش خون خاصی برای ارزیابی هماتوم وجود ندارد. با این حال پزشک ممکن است برای تشخیص و ارزیابی هماتوم آزمایشاتی مانند شمارش کامل سلول‌های خون (CBC)، پانل انعقادی خون، پانل متابولیک و آزمایش کبد تجویز کند. هماتوم‌های داخلی معمولاً از طریق سی تی اسکن و MRI تشخیص داده می‌شوند.
درمان
برای درمان هماتوم‌های در زیر پوست، ناخن یا سایر بافت‌های نرم، باید به ناحیه آسیب دیده استراحت داده شده و از کیسه یخ استفاده شود تا درد و تورم کاهش یابد. علاوه بر این تثبیت ناحیه آسیب دیده به وسیله باندپیچی یا آتل بندی، درد را کاهش داده و باعث بهبود هماتوم می‌شود.
اگر هماتوم‌های زیر زبانی با علائم غیرقابل تحمل همراه باشند، باید آن‌ها را از طریق ناخن خارج کرد تا خون از فضای بین ناخن و بافت زیرین آن تخیله شود. گاهی اوقات ممکن است هماتوم‌های بزرگ زیر زبانی بافت ناخن را به خطر انداخته و منجر به از بین رفتن ناخن شوند.
در صورتی که هماتوم دردناک باشد، پزشک ممکن است برخی از مسکن‌های بدون نسخه را تجویز کند. باید توجه داشته باشید که از مصرف مسکن‌هایی مانند آسپرین خودداری کنید؛ چرا که این داروها خون را رقیق کرده و هماتوم را شدیدتر می‌کنند.
چنانچه لخته خونی به نخاع، مغز یا سایر اندام‌ها فشار وارد کند، عمل جراحی ضرورت می‌یابد. علاوه بر این ممکن است پزشک تشخیص دهد که هماتوم در معرض عفونت باید تخلیه شود.
سفیدی، زیبایی، محکم بودن و سلامت ناخن دست و پا برای همه افرادی که به زیبایی و سلامت بدن خود اهمیت می‌دهند، مهم است. اگر دوست دارید ناخن‌هایی بلند و زیبا و در عین حال سفید، محکم و سالم داشته باشید، مقاله زیر را بخوانید:
